Bezuinigingen, taakstellingen en ombuigingen
In deze paragraaf bezuinigingen, taakstellingen en ombuigingen beschrijven wij hoe de gemeente Wassenaar is gekomen tot een sluitende meerjarenbegroting. Uitgangspunt zijn de volgende definities:

Een bezuiniging wordt rechtstreeks op de baten en lasten van een taakveld verwerkt. Bij de kadernota wordt vaak aangekondigd op welke posten wordt bezuinigd, in de begroting die de raad vervolgens vaststelt zijn deze bezuinigingen verwerkt.

Een taakstelling is een opgave die de organisatie voor de langere termijn wordt opgelegd. Hieronder valt bijvoorbeeld het voornemen om het personeelsbestand terug te brengen met een opgelegd bedrag of percentage. Om dit te kunnen realiseren moet er nog een plan worden opgesteld en moet er nog rekening gehouden worden met frictiekosten en dergelijke. Pas op langere termijn ontstaan de positieve financiële effecten.

Ombuigingen hebben een beleidsinhoudelijk overweging en hebben daardoor een politieke lading. Een voorbeeld hiervan is de afweging of de gelden van het sociaal domein voor andere zaken dan het sociaal domein zouden kunnen worden ingezet.

De  realiteitswaarde is hieraan gekoppeld:

•   Een op programma verwerkte bezuiniging is reëel. Het budget is verlaagd en er is een verantwoordelijk budgethouder.
•   Bij een taakstelling is de onderliggende toelichting van belang, het realiteitsgehalte kan pas later beoordeeld;
•   Een ombuiging vergt een beleidsinhoudelijke afweging, de besluitvorming in de raad is hiervoor van belang.

In Wassenaar is in de begroting 2018-2021 sprake van bezuinigingen en taakstellingen. Om deze te realiseren is een groot aantal maatregelen getroffen. Deze maatregelen lichten wij hieronder toe.

I.   In te vullen taakstelling
In de Kadernota 2018 is de ontwikkeling van het nadelig saldo uitgebreid toegelicht. Omwille van de leesbaarheid van onderhavige paragraaf volstaan wij voor de samenstelling van het te bezuinigen bedrag naar de tabel hieronder. Voor een inhoudelijke toelichting verwijzen wij naar de Kadernota 2018.

Tabel 34   Opbouw in te vullen taakstelling bij Kadernota 2018

II.      Invulling bezuinigingen en taakstellingen
In de Kadernota 2018 is een totaal aan bezuinigingen en taakstellingen ingevuld van € 1,8 miljoen in 2018 oplopend tot € 2,3 miljoen in 2021.

Onderdeel van de invulling is de taakstelling "Meer met mensen, minder met papier" (5MP).
Ten opzichte van de Kadernota is die taakstelling in deze meerjarenbegroting 2018-2021 aangepast. De nieuwe taakstelling is opgenomen in tabel 35.


Tabel 35    Aangepaste taakstelling 5MP

Door aanpassing van de taakstelling voor 5MP wijkt het totaal aan gerealiseerde taakstellingen en bezuinigingen dus af van het totaal in de Kadernota. De ingevulde taakstellingen en bezuinigingen telt nu op tot € 1,7 miljoen in 2018 tot € 2,2 miljoen in 2021.

Het grootste deel van het te realiseren bedrag is ingevuld met concrete maatregelen. Deze zijn opgenomen onder punt 3a t/m 3k: bezuinigingen. Voor het restant zijn denkrichtingen aangegeven. Deze zijn opgenomen bij punt 2a t/m 2f in tabel 36.

Tabel 36    Invulling bezuinigingen en taakstellingen

TOELICHTING OP DE TAAKSTELLINGEN 2a tot en met 2f uit tabel 36
2a. Beheerplannen
Op dit moment kijken wij kritisch naar de uitgangspunten van de ramingen van de beheerplannen. Op welke punten de beheerplannen concreet aangepast gaan worden zal in de loop van 2018 duidelijk worden.

2b.       Accommodaties (waaronder ambtelijke huisvesting)
Voor het efficiënter huisvesten van de WODV is in opdracht van het dagelijks bestuur van de WODV een businesscase gemaakt. Met de uitkomst van deze businesscase kan een bijdrage worden geleverd aan de Wassenaarse taakstelling “accommodaties” oplopend tot ruim  € 0,2 miljoen (in 2021). Het uitgangspunt voor de businesscase is centrale huisvesting van het kantoorpersoneel aan de Johan de Wittstraat in Wassenaar en een gezamenlijke centrale locatie voor de werf in de Dobbewijk in Voorschoten.
Dit vraagt om keuzes die  de dienstverlening kunnen raken en om  investeringen van beide gemeenten. Afwegingen die lastig zijn te maken zolang niet meer duidelijkheid is over de bestuurlijke toekomst van Wassenaar en Voorschoten. De besluitvorming over de centrale huisvesting is nu gepland in 2018, tegen die tijd zal de businesscase moeten worden geactualiseerd.

Concrete maatregelen:

a.         Het samen met Voorschoten centraliseren van de werf op de centraal gelegen locatie in de Dobbewijk heeft synergievoordelen, zij het beperkt (immers de werkzaamheden moeten in beide gemeenten uitgevoerd worden). Koop of huur van een andere locatie geeft ten opzichte van de huidige (financieel afgeschreven) locatie een kostenverhoging. De werflocatie kan door de verplaatsing vrijgespeeld worden voor herontwikkeling van het havengebied zoals verwoord in de structuurvisie.
b.        De aanpassingen die nodig zijn voor het inhuizen van alle ambtenaren aan de Johan de Wittstraat en het handhaven van het KCC aan de Johan de Wittstraat vraagt een investering in  het huidige jaren ’70 cellenkantoor. Ook moet een post in de begroting worden opgenomen voor het planmatig  onderhoud aan dit pand.
c.         Het centraliseren van alle diensten in het sociaal domein waardoor een 0-100 loket gevormd zou kunnen worden, zou synergie voordelen kunnen bieden. Nu zijn deze diensten verdeeld over de locatie aan de Rijksstraatweg, het Van Heeckerenhuis, en de Paauw. Er wordt een aantal opties verkend.

Voor de overige te behalen taakstelling zal naar de gehele vastgoedportefeuille worden gekeken. Daarbij zullen constructies worden onderzocht waarbij financiering, verduurzaming en onderhoud door derden worden verricht.

2c. Klimaat en duurzaamheid
Bezuinigingen op energiekosten van de gemeente worden in 2018 incidenteel bereikt door het afstoten van vastgoed (Zonneveldweg en Den Deijl). Het verder verduurzamen van al het gemeentelijk vastgoed is een proces van enkele jaren, dat ook de nodige investeringen zal vragen.

2d.   Realistisch ramen OGB projecten
De ramingen van OGB zijn gebaseerd op kengetallen en de grootte van het areaal. Uit de jaarrekeningen blijkt dat het heel lastig is om deze planning uit te voeren. De capaciteit van OGB is hiervoor onvoldoende.  Aanpassing van de planningen aan de realiteit kan financiële voordelen opleveren. Hoeveel dat precies zal zijn is nog niet duidelijk. Daarom is deze post nog pm geraamd.

2e. Verkoop onroerend goed
De komende tijd wordt vastgoed verkocht. Hiervoor is een projectleider benoemd en een taskforce  ingesteld. Vanwege de incidentele aard van de opbrengst zullen wij de invulling van deze taakstelling vanaf 2020 stapsgewijs afbouwen met € 25.000 per jaar.  Het nadeel dat daardoor ontstaat vullen wij in met alternatieve structurele bezuinigingen.
Verkoop van onroerend goed leidt ook tot lagere beheerlasten. Deze zijn naar hun aard wel structureel en zullen dan ook in de toekomst als bezuiniging worden ingeboekt.

2f.   Meer met mensen, minder met papier
Het college wil de uitwerking van Meer met mensen, minder met papier voldoende tijd geven om het nieuwe beleid stevig vorm te geven. Het uiteindelijke bedrag is verlaagd naar € 120.000 vanaf 2020 (zie tabel 35).

De gedachte achter Meer met mensen, minder met papier’ is het vertrouwen in initiatieven van de samenleving en in de kracht van het zelf organiserend vermogen van inwoners. Dit betekent voor zowel overheid als burger een andere manier van werken, waarbij niet systemen en regels centraal zijn maar het doel voorop staat. Met andere woorden, geen nodeloos ingewikkelde regels en bureaucratie, maar ruimte bieden voor flexibiliteit, eigen initiatief en vertrouwen in de creativiteit van de samenleving. De uitwerking van deze overtuiging moet zich vertalen in eenvoudigere, duidelijkere en kortere processen met minder papierwerk en overzicht in geldende regels. Bovenal betekent dit een mentaliteitsverandering wat betreft rollen en werkwijzen.
Het vormgeven van deze mentaliteitsverandering kost tijd.

De gemeente is overtuigd van het doel van ‘Meer met mensen, minder met papier, de uitwerking zal worden ingericht als een programma zodat hiermee de beoogde mentaliteitsverandering beter gerealiseerd kan worden.
Als eerste stap zal een lean specialist een scan maken van gemeentelijke processen analyseren. Voor verdere invulling van deze taakstelling zijn de volgende onderwerpen ingebracht. De komende tijd werken wij aan een nadere uitwerking.

• Het stelsel van mandatering en bevoegdheden tussen raad en college efficiënter maken en hierbij Voorschoten als voorbeeld nemen. Specifiek meer mandatering van het college en afschaffen van de behandeling van principeverzoeken op raadsniveau;
• Stoppen met het ontwikkelen van nieuw sectoraal ruimtelijk beleid. Het omgevingsplan is straks leidend;
• Beëindigen van de uitvoering (projecten, accountmanagement, subsidiëring) van beleid op het thema cultureel erfgoed en dit overlaten aan de eigen kracht van de Wassenaarse samenleving;
• Een LEAN inrichting van het proces van gehele besluitvorming en bezwaar en beroep met als uitgangspunt kwalitatief hoogwaardige en bovenal juridisch houdbare besluitvorming. Onder andere door juridische advisering meer aan de voorkant van besluitvorming in te richten. Hierdoor na enkele jaren minder en minder complexe bezwaar- en beroepszaken in de gemeente Wassenaar. Dit zal een formatieve besparing mogelijk maken;
• Versterken stevigheid en professionaliteit van advisering door juristen en management met als doel krachtige advisering aan bestuurders;
• Onderbouwd negatieve juridische advisering door ambtenaren wordt bestuurlijk in de basis altijd overgenomen (Als het niet kan, niet doen!).

TOELICHTING OP DE BEZUINIGINGEN 3a tot en met 3k uit tabel 36
3a. Amendement OZB
De taakstelling die het gevolg was van het niet doorgaan van de verhoging OZB (amendement)  is gedeeltelijk ingevuld door efficiencymaatregelen en scherper ramen.  Daarnaast is € 175.000 aan waterbeheeractiviteiten ondergebracht in het Verbreed Gemeentelijke Rioleringsplan (VGRP). Dit is mogelijk doordat met het vaststellen van het VGRP ruimte ontstaat in de exploitatie. Deze bezuiniging leidt daarmee niet tot hogere lasten voor de inwoners.

3b.   Aanpassing beheerplannen aan lagere dotaties/ overig beheerplannen
De planningen voor de beheerplannen zijn verlaagd met de taakstellende korting. De bezuiniging is daarmee gerealiseerd.

3c. Stoppen met concerten en tentoonstellingen in de Paauw
Het behoort niet primair tot de taak van de gemeente om concerten en tentoonstellingen te organiseren. Daarom is deze taak als bezuiniging opgevoerd. Hoeveel dit oplevert is nog niet exact te berekenen, daarom is deze post pm geraamd.

3d.   Uitvoering subsidiebeleid BplusC
Aan BplusC is per brief medegedeeld dat hun subsidie de komende jaren wordt verlaagd. De bezuiniging is daarmee gerealiseerd.

3e. Stoppen met bijdrage aan Beelden aan Zee
Het contract voor Beelden aan Zee loopt tot en met 2018. Vanaf 2019 kan er een bedrag vrijvallen van € 15.000.

3f t/m 3i.   Structureel voordeel sociaal domein/reëel ramen
Bij de Wmo is sprake van een structureel overschot. Met ingang van de Voorjaarsnota 2017 wordt dit voordeel ingeboekt.  Tegenover het voordeel op de Wmo staan nadelen op de taakvelden jeugdzorg en WSW. Per saldo levert dit een voordeel op van bijna vier ton.

3j.   Stoppen met planvorming Valkenburg
Er is jaarlijks budget beschikbaar in de strijd voor een brede groene buffer. Dit geld is bestemd voor ondersteuning, onderzoek naar alternatieve plannen, communicatie en dergelijke. Zonder dit bedrag kunnen de plannen van Katwijk en Rijksvastgoedbedrijf op Katwijks grondgebied doorgaan, waarbij zij zich dienen te houden aan de wet- en regelgeving. Bij de bestemmingsplanprocedure kan dan gereageerd worden op de plannen.

Daarom passen we de ramingen aan de beschikbare ambtelijke capaciteit aan, in plaats van deze te baseren op de berekende behoefte.

3k.   Budgetcorrecties/afromingen
Van een aantal posten is gebleken dat deze te ruim zijn geraamd.


Tabel 37      Budgetcorrecties en -afromingen